Ο HOMO ETHICUS ΤΟΥ ΠΛΩΤΙΝΟΥ


ΤΗΣ ΝΙΚΟΛΙΤΣΑΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ
                          Καθηγήτριας Φιλοσοφίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο


Στον Πλάτωνα η ομοίωση προς το θεό προϋποθέτει τη φυγή από τον κόσμο. Στον Πλωτίνο ο λόγος της πλατωνικής εντολής σαρκώνεται στο νόημα της αρετής ως κάθαρσης. Αίτημα της πλωτινικής ηθικής είναι η προσπάθεια να προσπελάσει ο άνθρωπος τη ζωή μέσω της καθαρότητας του νου. Ο «κεκαθαρμένος άνθρωπος» του Πλωτίνου αγωνίζεται συνειδητά να υψωθεί στο φως του λόγου, να οδηγηθεί στην κατανόηση του όντος, της ιδέας της πλατωνικής διδασκαλίας.



Η πλωτινική αρετή είναι σύλληψη υπερβατική, είναι έκφραση του λογιστικού του ανθρώπου, είναι η υποταγή της βούλησής του στη μεταφυσική προοπτική, σημαίνει την αδιαφορία του για τον κόσμο και την επιστροφή του στο απόλυτο Ένα.
Ο Πλωτίνος μας παρουσιάζει ένα αρχέτυπο του homo ethicus, το σπουδαίο άνθρωπο, ο οποίος ενσαρκώνει τη γνήσια ηθική.

Αποτέλεσμα εικόνας για homo ethicus,
Ο σπουδαίος είναι ο άνθρωπος της θεωρητικής σκέψης, του λογισμού, εκείνος που κατέχει την «ενότητα» και την «ησυχία» ως εσωτερικό γεγονός και όχι ως εξωτερική επίφαση. Είναι ο άνθρωπος της εσωτερικής εποπτείας. Φθάνει στην αυτογνωσία μέσω του πνεύματος και στην ανάβασή του αυτή δε νοεί τον εαυτό του απλά ως άνθρωπο, αλλά ως κάτι το διαφορετικό, διαφυλάσσει ό,τι γνώρισε με τη νόηση, διατηρεί την οντολογική του αυτάρκεια και αυτονομία, γίνεται ο ίδιος νόμος και ηθική τάξη. Βέβαια ο σπουδαίος του Πλωτίνου δεν εντάσσεται στη στενοχωρία του συμβατικού ατόμου και στην κρατούσα αντίληψη για το σοφό και σπουδαίο.
Η πλωτινική σύλληψη για τον σπουδαίο είναι αυστηρά ιδεαλιστική, φορτισμένη με τη δυναμική ενός παγκόσμιου εγώ που συμπίτει με την υπόσταση του Νου.
Ο σπουδαίος γνωρίζει τον προορισμό του σε αντίθεση με τον «φαύλο» που πορεύεται μέσα στο σύμπαν, χωρίς να γνωρίζει πού ανήκει.


Ο homo ethicus του Πλωτίνου, ο σπουδαίος και σοφός, σε αντίθεση με τον καθημερινό άνθρωπο που επιδιώκει μόνο τα αγαθά του πλούτου και της εξουσίας, προσπαθεί να αποποιηθεί κάθε αξίωμα, τονίζοντας έτσι την ελευθερία και ανεξαρτησία του από τις κοινότυπες επιθυμίες και υπογραμμίζοντας την ιδιαιτερότητά του. Η αξία της ζωής του σπουδαίου δεν μετριέται με τις εξωτερικές δραστηριότητες και τα μέτρα της ευδαιμονίας, όπως τα αντιλαμβάνονται οι πολλοί, γιατί αποβλέπει «εις το είσω» και όχι «εις τα έξω».
Παραμένει σε όλες τις αντιξοότητες ήπιος, πράος, ήσυχος και ευδιάθετος.
Το πρότυπο του ηθικού ανθρώπου του Πλωτίνου έχει το νόημα ότι ο άνθρωπος κατέχει τη δυνατότητα να διασπάσει το κέλυφος της λήθης και να αποκαλύψει την αλήθεια που φέρει μέσα του. Ο πλωτινικός αυτός λόγος ακούγεται ως ου-τοπία, με δεδομένο το γεγονός της φυσικής αδυναμίας πολλών να υψωθούν σ’ αυτό το νοητικό επίπεδο, προσφέρει όμως στο βάθος του μια ελπίδα και έναν τρόπο ηθικής διδασκαλίας για τη σωτηρία της ανθρωπότητας.
Ο Πλωτίνος βέβαια δεν καταγράφει κώδικα ηθικής με τρέχουσες περί ηθικής αντιλήψεις, αλλά προσφέρει μια οραματική σύλληψη ενός χώρου όπου η υπερβατική συνείδηση είναι ο νομοθέτης και ρυθμιστής της ηθικής ζωής.





ΠΗΓΗ:https://www.facebook.com/pages/%CE%9D-%CE%93%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CE%9B%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%B7/290159647800525?fref=ts

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΔΙΟΤΙΜΑ: Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΣΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

Ο ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΙΛΟΣΟΦΟ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ ''ΝΕΚΥΙΑ''