Ο ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΟΣ ΑΡΑΒΑΣ ΠΟΙΗΤΗΣ


adonis

Ο σύριος ποιητής Adonis (ψευδώνυμο του Ali Ahmad Said Esber) θεωρείται ο μεγαλύτερος σύγχρονος άραβας ποιητής. Παρόλα αυτά στα περισσότερα αραβικά κράτη είναι απαγορευμένος και τον διαβάζουν κρυφά. Αυτές τις μέρες αναρωτιόμουν τι θα έλεγε σήμερα για όσα συμβαίνουν στην πατρίδα του τη Συρία, στην Παλαιστίνη, στο Ιράκ… Πριν από αρκετά χρόνια είχα την τύχη να τον γνωρίσω και να του πάρω συνέντευξη για το «Έψιλον» της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας. Την αναζήτησα στο αρχείο μου για να θυμηθώ τι έλεγε τότε και αποφάσισα να την αναδημοσιεύσω εδώ. Μάλλον και σήμερα θα έλεγε πάλι ότι «Οι ποιητές δεν μπορεί παρά να είναι ενάντια σε κάθε πόλεμο» και θα επέμενε ότι «Η αλήθεια ήταν πάντα, σε κάθε εποχή, περιθωριακή».

Ο ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ
ADONIS
“ΜΟΝΟ Ο,ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΘΩΡΙΑΚΟ ΔΙΑΔΙΔΕΙ ΤΗΝ ΑΛΉΘΕΙΑ”

Αποτέλεσμα εικόνας για ΠΟΙΗΤΗΣ  ADONIS Η ποίησή του είναι απαγορευμένη σε πολλά αραβικά κράτη, αλλά τον διαβάζουν κρυφά. Δηλώνει άθεος, καταδικάζει τον φονταμενταλισμό και πιστεύει πως μόνον η κακή ποίηση μπορεί να γίνει υπηρέτης μιας ιδεολογίας. Ο σύριος ποιητής Αδωνις έχει κι άλλα πολλά να μας πει…
συνέντευξη στη Βασιλική Σιούτη


Ο κορυφαίος Άραβας ποιητής, Άδωνις, είναι έτσι όπως φανταζόμαστε όλοι τους ποιητές: πράος, ευγενικός, προσηνής…
Μια γλυκιά αύρα σε τυλίγει με το που θα καθίσεις απέναντί του και θα σου σφίξει το χέρι. Ήταν μεγάλη έκπληξη όταν τον άκουσα να μιλά τόσο αποφασιστικά για την «11η Σεπτεμβρίου», δηλώνοντας ότι ο Μπιν Λάντεν δεν ήταν παρά μία μαριονέτα στην υπόθεση αυτή. Με αυτό το θάρρος της γνώμης του ποιητή που δεν σιωπά και δε φοβάται να φωνάζει τη δική του αλήθεια, ίσως συνεχίσει να παραμένει για αρκετό καιρό ακόμα στις λίστες των υποψηφίων για νόμπελ, χωρίς ωστόσο να του δίδεται.
Ο Άδωνις θεωρείται ο πρώτος που ανανέωσε την αραβική ποίηση (αν και δεν του αρέσει να αποκαλείται η ποίησή του αραβική, αφού θεωρεί κάθε ποίηση οικουμενική), ωστόσο στα περισσότερα αραβικά κράτη τα βιβλία του είναι απαγορευμένα. Πριν από λίγες μέρες ήρθε στην Αθήνα από το Παρίσι όπου ζει (από το 1985) για την παρουσίαση μιας ποιητικής του συλλογής υπό τον τίτλο «Αρχές και αναλογίες» (εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, μετάφραση Ελένη Κονδύλη Μπασούκου).
Στο Γαλλικό Ινστιτούτο όπου έγινε η παρουσίαση «δεν έπεφτε καρφίτσα», κάτι όχι και τόσο σύνηθες στις ημέρες μας, και μάλιστα για ποιητή ο οποίος μεταφράζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Στις λίγες μέρες που έμεινε βρήκε την ευκαιρία να συναντήσει τους δύο έλληνες ποιητές φίλους του, τον Τίτο Πατρίκιο και τον Δημήτρη Άναλι. Με τον δεύτερο μάλιστα, αποτελούν «τριανδρία» στο Παρίσι, που συμπληρώνεται από τον γνωστό συγγραφέα Πέτερ Χάντκε. Ο Χάντκε μάλιστα προέτρεψε τον Άδωνι και τον Άναλι να γράψουν ένα βιβλίο που αποτελείται από επιστολές που ανταλλάσσουν οι δύο ποιητές. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στο Παρίσι, μεταφράστηκε στην Γερμανία από τον Χάντκε και πήρε πολύ καλές κριτικές, στην Ελλάδα, ωστόσο παραμένει άγνωστο.
Ο Αλί Αχμέτ Σαϊντ Εσμπέρ -το πραγματικό όνομα του Άδωνι- ήταν ο πρωτότοκος γιος μιας φτωχής οχταμελούς αγροτικής οικογένειας στη Συρία. Δεν θα είχε καμία δυνατότητα να σπουδάσει εάν το «θράσος» του δεν τον οδηγούσε να παρουσιαστεί μπροστά στον πρόεδρο της Συρίας κατά τη διάρκεια μίας περιοδείας. Αφού κατόρθωσε να σταθεί μπροστά του, αποσπώντας του την προσοχή, του ζήτησε να τον αφήσει να του απαγγείλει ένα αραβικό δημοτικό τραγούδι και ως αντάλλαγμα εκείνος να τον σπουδάσει. Και τα κατάφερε. Ωστόσο η ζωή του επιφύλασσε μερικές περιπέτειες ακόμα.
Τον συναντήσαμε μαζί με τον ποιητή Δημήτρη Άναλι στο ξενοδοχείο του. Συζητήσαμε πίνοντας καφέ, αφού πρώτα φιλολογήσαμε περί της ορθής ονομασίας του «αραβικού», «τουρκικού» ή «ελληνικού» καφέ.
-Πως αισθάνεται ένας κοσμοπολίτης άραβας μετά όσα ακολούθησαν την 11η Σεπτεμβρίου;
«Όλα αυτά άρχισαν σαν ένα θέατρο. Δεν μπορώ να μιλήσω για το θάνατο, γιατί στο θάνατο δεν υπάρχουν προβλήματα. Τα προβλήματα τα έχει η ζωή. Τα γεγονότα αυτά με βοήθησαν να καταλάβω καλύτερα την παγκόσμια και ιδιαίτερα την αμερικανική πολιτική».
-Τι εννοείτε;
«Δεν μπορούσα να φανταστώ πριν την 11η Σεπτεμβρίου ότι υπήρχε μία τέτοια διάθεση αλλαγής του κόσμου ολόκληρου. Έχω την εντύπωση ότι όλα είχαν ενορχηστρωθεί πολύ πριν. Ο Μπιν Λάντεν δεν είναι ικανός να σκηνοθετήσει και να μοντάρει ένα τέτοιο έργο».
-Αλήθεια δεν πιστεύετε ότι εκείνος σχεδίασε την 11η Σεπτεμβρίου;
«Πιστεύω ότι ο Μπιν Λάντεν υπήρξε ένα μέσο. Υπήρξε μέρος αυτού του μεγάλου θεάτρου, αλλά είναι ανίκανος να στήσει μόνος του κάτι τέτοιο. Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι δεν καταδικάζω τον Μπιν Λάντεν».
-Πόσο πιο δύσκολη έχει γίνει η ζωή για τους Άραβες;
«Πολύ, και θα γίνει ακόμα πιο δύσκολη σε όλους τους τομείς. Ίσως όμως προκύψει και κάτι καλό. Ίσως ταρακουνήσει τα φονταμενταλιστικά κράτη όπως τη Σαουδική Αραβία να καθαρίσουν».
-Αφγανιστάν, Ιράκ… αύριο ποιος ξέρει ποιος έχει σειρά. Πώς αντιδρά στο θέαμα των πολέμων η καρδιά ενός ποιητή;
«Οι ποιητές δεν μπορεί παρά να είναι ενάντια σε κάθε πόλεμο. Εγώ είμαι άθρησκος και αντίθετος με κάθε φονταμενταλισμό, αντίθετος με τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και την αμερικανική πολιτική, αλλά τι μπορώ να κάνω;»
-Ποια είναι η πατρίδα σας;
«Η ποίηση και ο λόγος είναι η πατρίδα μου».
-Την ιστορία τελικά τη γράφουν πάντα οι νικητές;
«Πάντα».
-Δηλαδή, η αλήθεια δεν έχει και πολλές πιθανότητες επιβίωσης από εποχή σε εποχή;
«Η αλήθεια ήταν πάντα, σε κάθε εποχή, περιθωριακή».
-Μόνο οι ποιητές μεταφέρουν την αλήθεια στο πέρασμα του χρόνου;
«Ο,τι είναι περιθωριακό, αυτό πάντα διαδίδει την αλήθεια. Για παράδειγμα, ο Στάλιν ήταν κυρίαρχος, αλλά όχι σπουδαίος. Σπουδαίος ήταν ο Μαγιακόφσκι, που δεν άντεξε».
-Ο Γ. Ρίτσος, με τον οποίο ήσασταν φίλοι, υπήρξε «στρατευμένος» στην υπόθεση της Αριστεράς. Εσείς θα μπορούσατε να «στρατευθείτε» για κάποια ιδέα;
«Όχι. Για εμένα ποτέ η ποίηση δεν μπορεί να είναι εργαλείο. Ποτέ η μεγάλη ποίηση δεν υπήρξε υπηρέτης κάποιας ιδεολογίας. Μόνο η κακή ποίηση».
-Ο Μαγιακόφσκι…
«Αυτοκτόνησε. Προσπάθησε να κάνει την ποίηση μέρος της επανάστασης -όχι το αντίθετο- και απέτυχε. Δεν άντεξε. Γι’ αυτό και αυτοκτόνησε. Η ποίηση του Ρίτσου, αυτή που έχω διαβάσει, δεν είναι κομμουνιστική. Δημιούργησε έναν παράλληλο κόσμο, δεν μίλησε απευθείας για τον κομμουνισμό. Μιλούσε για την καθημερινή ζωή. Ως άνθρωπος μπορεί να ήταν κομμουνιστής, αλλά αυτό είναι άλλο. Στην ποίηση μεταφέρεις την εμπειρία, όχι την πληροφορία. Μια ερωτική εμπειρία, για παράδειγμα, όταν τη μεταφέρεις στην ποίηση δεν μιλάς για τα μαλλιά, τα μάτια, το σώμα. Φτιάχνεις έναν φανταστικό παράλληλο κόσμο που να ανταποκρίνεται αισθητικά στα βιώματά σου. Ο Ρίτσος μιλούσε για το πνεύμα της επανάστασης, δεν περιέγραφε ρεαλιστικές καταστάσεις. Το αντίθετο ήταν ο Λουί Αραγκόν. Ο Αραγκόν έγραφε απευθείας για τον κομμουνισμό, και αυτό δεν μου άρεσε καθόλου».
-Γιατί δεν ακούγεται πια η φωνή των ποιητών; Δεν μιλάνε; Δεν τους αφήνουν να ακουστούν;
«Όπως σας είπα και πριν, σε κάθε εποχή, σε κάθε καθεστώς, οι ποιητές ήταν περιθωριακοί. Ο Μαλαρμέ δεν μπορούσε να βρει ούτε εκδότη. Στις μέρες μας είναι και η θορυβώδης και εύκολη κουλτούρα της εποχής που σκεπάζει τη φωνή τους. Αν ερχόταν εδώ σήμερα ο Μπετόβεν ο ίδιος για να δώσει ένα κοντσέρτο και την ίδια στιγμή σε άλλο μέρος έδινε συναυλία και ο Μάικλ Τζάκσον, πού θα πήγαινε ο κόσμος; Αναντίρρητα ο Μάικλ Τζάκσον θα συγκέντρωνε πολύ περισσότερους. Πολιτιστικά, ζούμε σε μία περίοδο παρακμής, και γι’ αυτό είμαστε όλοι υπεύθυνοι».
-Ο Δημήτρης Άναλις μου έχει πει -εγώ δεν το έχω διαβάσει- ότι το Κοράνι σε δύο τρία εδάφια καταδικάζει τους ποιητές, γιατί ο λόγος είναι του θεού.
«Κάθε θρησκεία είναι εναντίον της ποίησης. Όλες οι θρησκείες και κυρίως οι μονοθεϊστικές ισχυρίζονται ότι αυτές κατέχουν το λόγο της αλήθειας, ενώ η ποίηση ήταν πάντα, και πριν τις θρησκείες, ένας τρόπος να πεις την αλήθεια. Το κλειδί της αλήθειας. Οι θρησκείες εξόρισαν και την ποίηση και τη γνώση. Ο χριστιανισμός, ο ισλαμισμός και ο ιουδαϊσμός είναι παρακμιακές θρησκείες».
-Τις πολυθεϊστικές θρησκείες, όπως το ελληνικό δωδεκάθεο, τις βρίσκετε πιο ενδιαφέρουσες;
«Όλοι οι πολιτισμοί πριν το μονοθεϊσμό ήταν πιο ενδιαφέροντες. Των Ελλήνων, των Σουμέριων, της Βαβυλωνίας… Το ότι επέλεξα το όνομα Άδωνις δεν είναι τυχαίο».
-Αλήθεια, γιατί το επιλέξατε;
«Βασικά γιατί όταν άρχισα να στέλνω σε εφημερίδες ποιήματα που τα υπέγραφα με το όνομά μου δεν τα δημοσίευε κανείς. Όταν τα υπέγραψα ως Άδωνις, τα δημοσίευσαν αμέσως».
-Δεν φανερώνει ναρκισσισμό η επιλογή του συγκεκριμένου ονόματος ανάμεσα σε τόσα άλλα της ελληνικής μυθολογίας;
«Για εμένα ήταν το μέσο να βγω από τον εαυτό μου. Το άλλο μου όνομα είναι πιο ναρκισσιστικό. Ο Άδωνις είναι ο «άλλος». Μία μέρα διάβασα το μύθο του Άδωνι. Λίγο καιρό αργότερα, ενώ περπατούσα δίπλα σε ένα ποτάμι -το οποίο ονομάζεται Άδωνις- κι έβλεπα τα νερά του, που όταν βρέχει παίρνουν κόκκινο χρώμα, σκέφτηκα: να! είσαι σαν τον Άδωνι και οι εκδότες σαν τον κάπρο που θέλει να σε σκοτώσει. Τότε έστειλα τα ποιήματά μου στους εκδότες με το όνομα αυτό και τα δέχθηκαν αμέσως. Με κάλεσαν μάλιστα να πάω να με γνωρίσουν. Όταν με είδαν έτσι μικρό, φτωχό και κακοντυμένο, δεν πίστευαν ότι ο Άδωνις ήμουν εγώ».
-Ο ισλαμισμός και ο φονταμενταλισμός πώς έχει επιδράσει στον αραβικό πολιτισμό;
«Μιλάμε για μουσουλμανικές κοινωνίες. Είναι φυσικό να υπάρχει φονταμενταλισμός. Αυτό δεν είναι καινούργιο. Αυτό που είναι καινούργιο είναι η ιδεολογικοποίησή του. Και αυτό είναι πράγματι πρόβλημα».
-Ποια απελπισία ή τι άλλο μπορεί να οδηγεί στην Παλαιστίνη μία γυναίκα έγκυο, που κουβαλάει τη ζωή, να γίνεται ζωντανή βόμβα και να σπέρνει το θάνατο;
«Είμαι αντίθετος με κάθε μορφή βίας. Είναι παράλογο, είναι τραγικό, ωστόσο μπορώ να το καταλάβω. Είμαστε υποχρεωμένοι να το καταλάβουμε όλοι. Πώς να βγούνε από αυτήν την τραγωδία; Έχετε καμία ιδέα;»
-Αλήθεια, το μέρος όπου γεννηθήκατε ονομάζεται Λαοδίκεια;
«Ναι, είναι μια περιοχή απ’ όπου πέρασε και ο Μέγας Αλέξανδρος. Επίσης είναι κοντά εκεί όπου οι Φοίνικες εφηύραν το αλφάβητο».
-Πώς εξηγείτε ότι οι λαοί που έχουν τους παλαιότερους πολιτισμούς έχουν μείνει πίσω σήμερα;
«Θα χρειάζονταν πολλοί, ιστορικοί, ανθρωπολόγοι, ειδικοί επιστήμονες για να απαντήσουν στην ερώτηση αυτή. Νομίζω ότι υπάρχει ένας συνδυασμός αιτίων. Γιατί η Ελλάδα του Αισχύλου, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη τελείωσε; Πρέπει να καταλάβουμε ότι και οι πολιτισμοί πεθαίνουν».
-Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ελευθερίας στα αραβικά καθεστώτα. Σας απασχολεί αυτό;
«Φυσικά. Τα βιβλία μου είναι απαγορευμένα σε πολλά κράτη. Τα διαβάζουν όμως στα κρυφά. Είναι επακόλουθο να υπάρχει το πρόβλημα αυτό από τη στιγμή που υπάρχουν δικτατορικά καθεστώτα».
-Και γιατί, κατά τη γνώμη σας, υπάρχουν τόσα δικτατορικά καθεστώτα στα αραβικά κράτη;
«Ρωτήστε τις ΗΠΑ, όχι εμένα».

ΠΗΓΗ:https://vassilikisiouti.wordpress.com/2014/08/07/%CE%BF-%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF%CF%83-%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B2%CE%B1%CF%83-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%B7%CF%83/

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΔΙΟΤΙΜΑ: Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΣΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

Ο ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΙΛΟΣΟΦΟ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ ''ΝΕΚΥΙΑ''