ΑΙΣΧΎΛΟΣ- ΛΟΥΚΑΣ ΘΑΝΟΣ ....ΠΕΡΣΕΣ

                                     Χτυπούν αλύπητα οι θεοί
                                                                             

ΘΕΑΤΡΟ ΒΡΑΧΩΝ 19 Ιουλίου 
Ο Δήμος Βύρωνα και οι εκδόσεις Μετρονόμος παρουσίασαν:
Αισχύλου Π Ε Ρ Σ Ε Σ
Σκηνοθεσία - Μουσική: Λουκάς Θάνος 
Α΄ κορυφαίος: Ψαραντώνης
Β΄ κορυφαίος: Σταύρος Σιόλας
Άτοσσα: Ειρήνη Λαμπράκη
Αγγελιαφόρος - Ξέρξης: Κωνσταντίνος Μάρκελλος
Α΄ κορυφαία χορού: Βάσω Μορφιαδάκη
Β΄ κορυφαία χορού: Χαρά Γεωργάτου
Δαρείος: Χρήστος Θάνος
Μία παράσταση-αναλόγιο βασισμένη στη μέθοδο του Λουκά Θάνου με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του, Αισχύλου ΠΕΡΣΕΣ, από τις εκδόσεις ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ.

Κέντρο σκηνής ΠΕΡΣΕ Αισχύλου οπτική απόδοση Λουκά Θάνου
Φωτογραφία  Σωτήρης Μπότας

Ιουλίου 19. Αρχέγονη νύχτα...

 

ΠΕΡΣΕΣ
Φωτογραφία Στέφανος Σάμιος
Κωσταντίνος Μάρκελλος-Βάσω Μορφιαδάκη
Χαρά Γεωργίου-Ειρήνη Λαμπράκη

Δεν υπάρχει χρόνος. Στους  Βράχους του Βύρωνα ξεδιπλώνεται το δρώμενο. 

Πέρσες Αισχύλου. Υπάρχει σκηνοθέτης; Όχι. 

Ο Λουκάς Θάνος έχει αναλάβει την ιερή αποσύνθεση των συμβόλων. 

Είναι Ελευσίνιος. Συναντήθηκε στα χάσματα του ήχου με τον Αισχύλο. 

Ποιός είπε σε ποιόν; Δεν υπάρχει απάντηση.

Στα συμπαντικά δώματα του άρρητου λόγου, δεν μπαίνουν πολλοί. 

Το μονοπάτι το χάραξε ο Εύμολπος. Σκοπός είναι να μιλήσει πάλι η Γη.

Ο "Μετρονόμος", αρωγός στην οπτική παρουσίαση "Πέρσες" του Αισχύλου, καταγράφει την διαλυτική σκέψη του Λουκά Θάνου.

Όχι, δεν είναι μετάφραση ενός αρχαίου κειμένου, είναι ο Λόγος, είναι η Αρχή, είναι το Σύμπαν. 

Και το Σύμπαν δεν μεταφράζεται, καταγράφεται.

Ποιοί είναι οι Πέρσες και τί θέλουν;

Δεν χρειάζεται να μιλήσεις και να πεις.

Οι πηγές φωτός στην σκηνή του θεάτρου, σχηματίζουν τρία παράλληλα πλοία.

Είναι τα ύφαλά τους; Είναι η καρίνα; Είναι το κατάστρωμα;

Τίποτα απ' όλα αυτά. 

Η τριαδικότητα διαπερνάται από ένα φως, ένα φως που θα διδάξει το μέτρο της σκιάς, εκεί που θα δράσει ο θεατής μετά την παράσταση.

Ά, είναι εδώ! Ναι, είναι εδώ!  

Ο Ψαραντώνης!

Πού χωράει στο δράμα; Αφού δεν μιλά.

Ο Λουκάς κατεβάζει την δικιά του οπτική, για να την παραδώσει στον θεατή.

Οι πλανήτες πάνω από τα κεφάλια μας, παράγουν μία μουσική που δεν την ακούμε, μα οι νότες και η δόνηση μας αγγίζουν.

Αυτό κάνει ο Λουκάς. Βάζει τον Ιερέα του ήχου πρώτο στην κορυφή.

Τί ακούς;  Η Λύρα είναι αστερισμός. Έχει δικό της πλέγμα, δικό της φως, δικό της  πεδίο.

Αυτό είναι ο Ψαραντώνης.

Ο Λουκάς γνωρίζει καλά ότι η μουσική έχει ένα όργανο : το ανθρώπινο σώμα, που αυτό παράγει μουσική καθ' ομοίωσιν των πλανητών.

Μέσα από το σκοτάδι ο Χορός έτοιμος να μπει στον κύκλο των αρχέγονων μηνυμάτων.

Προπομπός ο Ψαραντώνης και η λύρα του.

Ακούς...  Ακούς...

Κλαίει η λύρα; Όχι, απλά παρακολουθεί την ψυχή σου. 

Οι εικόνες της;  Ο Χορός. Συμβολικά κάθεται στα πόδια του Ψαραντώνη και μέσα από τα μαύρα ρούχα και τα λευκά πρόσωπα, δένουν τα μάτια τους, για να μπορέσουν να δουν με τα μάτια της ψυχής..

Τί να δούν;  Ήχος. Φως. Συμπαντικές γωνίες, αέναες κρυψώνες συμβόλων. 

Εδώ ξεκινά ο Αισχύλος και ο Λουκάς σέ ένα ατέρμονο εννέα όγδοα.

Ποιός θα χορέψει; Ο θεατής.

Τα μηνύματα παρουσιάζονται μέσα από τα στάδια της νύχτας. 

Οι γυναίκες του Χορού, Βάσω Μορφιαδάκη και Χαρά Γεωργάτου, με εκστατικές φωνές οδηγούν την ψυχή του θεατή στο άβατο της παράστασης, αφήνοντάς την αλώβητη από τις αστρικές εικόνες που πλανιώνται πάνω από τα κεφάλια των θεατών.

Άτοσσα: Ειρήνη Λαμπράκη
Φωτογραφία Στέφανος Σάμιος

Η Βασίλισσα Άτοσσα δεν είναι άλλη από την Ειρήνη Λαμπράκη, εγγονή του Ήρωα Γρηγόρη Λαμπράκη. 

Ο Λουκάς Θάνος ανακατεύει τα σύμβολα.

Η Ειρήνη, προέρχεται από μία οικογένεια που έδωσε αίμα για την ειρήνη του κόσμου.

Και εδώ, ως γυναίκα και μάνα τρομερών βαρβάρων, θέλει να ακούσει τί έγινε.

Υποδύεται την μήτρα του μιλιταρισμού.

Βασίλισσα της τρομερής αυτοκρατορίας των Περσών. Βαρύς ο ρόλος. Η φωνή της, μέτρο ήχων και σπαραγμού, που ανάμεσα στην αγωνία και τον πόνο, αναζητά  την λύτρωση.

Η μισητή Σαλαμίνα πώς έγινε και τσάκισε μία Αυτοκρατορία;

Ο δεύτερος του Χορού, ο Σταύρος Σιόλας, καθισμένος με άνεση  ανέμου στα στήθια, ξεκλειδώνει την γη με την φωνή  του. 

Οι θεατές εισπράττουν εικόνες, όχι για να τις κάνουν δικές τους, αλλά για να γίνουν ένα με το δράμα, ένα με την δράση, με ποθούμενο στο τέλος να γίνουν ένα με την λύτρωση, κρατώντας τα φτερά της φωνής του Σταύρου Σιόλα.

Στα βράχια της σκίζονται πλέον οι σάρκες του καλύτερου ανθού στρατιωτών, αξιωματικών, ανδρών με δύναμη και όπλα, με φήμη τρανή.

Ανδρών που ό,τι άγγιζαν, παλλόταν απ' τον τρόμο. 

Τώρα ένα ανέμελο κύμα ξεπλένει την υπεροψία αιώνων, αφανίζοντας βαρβαρικά ρούχα και σάρκα. Αυτά τα κόκκαλα θα έχουν κάτι απ' το λευκό του Σύμπαντος χωρίς ταυτότητα, θα έχουν κάτι, κάτι από την μισητή γι' αυτούς Σαλαμίνα.
Τη Νέμεση του νερού  και της γης.

Η Βασίλισσα Άτοσσα θέλει να μάθει ποιοί είναι αυτοί που αφάνισαν τους Πέρσες.

Η οπτική του Λουκά Θάνου τονίζει τον λόγο του δρώμενου. 

Η Βασίλισσα ρωτάει : "Στρατό πολύ έχουν κι αυτοί".

Και ο Χορός απαντά κάτω απ' την μετροβασία των ήχων της λύρας του Ψαραντώνη :

"Τέτοιο στρατό που έφερε

Πολλά δεινά στους Μήδους"

Η Βασίλισσα ξαναρωτά : "Τόξα βαστούν;"

Και ο Χορός απαντά :

"Όχι, κρατούν κοντάρι και ασπίδα

Σώμα με σώμα πολεμούν"

Η Βασίλισσα συνεχίζει : 

"Κι άφθονα έχουν πλούτη"

Κορινθιακό αγγείο-5ος π.Χ αιώνας
Μεταλλεία Λαυρίου

Πάντα ο ορυκτός πλούτος των λαών ήταν το βασανιστικό δώρο που χάριζαν οι Ωκεανίδες Νύμφες, βάζοντας τον πλούτο εκεί που οι κοινωνίες μικρές και ανέμελες, χωρίς φόβους και μίση, μέσα από πολιτισμικές κληρονομιές και συλλογές ήχων από τους περαστικούς αιώνες, έφτιαχναν τα Έθνη τους.

Ένα τέτοιο Έθνος είμαστε κι εμείς οι Έλληνες.

Οι Πέρσες; Το αρχέγονο ΝΑΤΟ, που με τρομοκρατίες και με μοναρχικές αποφάσεις, θέλει να ελέγχει τις τύχες των λαών. 

Το πρόβλημα το αναφέρει ο Χορός των Περσών, μέσα από την οπτική του Λουκά Θάνου στο δρώμενο του Αισχύλου :

"Φλέβα ασήμι πλούτο γης"

Ερώτημα της Άτοσσας, που το κόβει ο ήχος της λύρας στην μέση, για να το διαχειριστεί ο θεατής :

"Ποιός είναι ο βασιλιάς τους;"

Και ο Αισχύλος καταγράφει στο Σύμπαν την λέξη αδέσμευτος και ελεύθερος, μέσα από την απάντηση του Χορού, που ο Λουκάς Θάνος με την ένταση της φωνής των Χορευτών, δίνει την λύτρωση σε όσους μπαίνουν σε αυτά τα αδιαχείριστα και δύσκολα Ελευσίνια μονοπάτια

"Δεν είναι σκλάβοι κανενός

Και βασιλιά δεν έχουν"

Το δρώμενο ξετυλίγεται κάτω από την Κόμη της Βερενίκης και ο θρήνος των Περσών μεγαλώνει μαζί με τα κοφτερά βράχια του Βύρωνα.

Ο Αγγελιοφόρος καταγράφει με την ακρίβεια τροχιάς φωτονίου, τον ιδρώτα της συμφοράς :

"Ήταν τα τόξα ανήμπορα

Και ο στρατός μας όλος

Στο έλεος των καραβιών

Που Έλληνες οδηγούσαν"

Το σκηνικό αλλάζει. Ο Αισχύλος και ο Λουκάς συζητάνε.

Ο Αισχύλος βουτά τον λόγο του στην Στύγα του Σύμπαντος.

Και ο Λουκάς παρουσιάζει αυτή την ατσαλένια οπτική γωνία.

Ποιά είναι θεατή μου τα καράβια των Ελλήνων;

Η Κρήτη. Τα Κύθηρα. Η Κύπρος. Η Σαμοθράκη. Η Κεφαλονιά. Η Αμοργός.

Και άλλα χιλιάδες...

Με ποιούς πολεμούν και ηττώνται οι υπερφίαλοι Πέρσες, που έχουν χάσει το μέτρο της ύλης και της διαχείρισης;

Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ

Ποιοί είναι οι αξιωματικοί στα πλοία των Ελλήνων, που εξουδετέρωσαν αυτό το αρχέγονο ΝΑΤΟ;

Είναι ο Όμηρος. Είναι ο Ησίοδος. Είναι ο Αισχύλος. Είναι ο Ευρυπίδης. Είναι ο Σοφοκλής.

Και ενώνουν τις φωνές τους με τον Ελύτη, τον Σικελιανό, τον Σεφέρη, τον Βάρναλη, τον Ρίτσο.

Και φέρνουν τόσες συμφορές, που θα τις ζήλευε ακόμα και ο Μιαούλης.

Μα ήξερε ο Αισχύλος τον Οδυσσέα Ελύτη και τον Σεφέρη;

Ήταν όλοι μία παρέα στην Ελευσίνα. Εκεί που ο Λουκάς είδε την σύνθεση και την αποσύνθεση των συμβόλων.

Οι Πέρσες σε 360 μοίρες. 

Και μέσα στον κυκεώνα της θλίψης και της οδύνης, το φάντασμα του Δαρείου.

Εδώ, ο ηθοποιός Χρήστος Θάνος, ξαφνιάζει.  Άλλο ένα ηχείο, που φέρνει στην επιφάνεια φωνές απ' το παλάτι του Άδη. 

Η τοποθέτησή  του πίσω από την σκηνή, ο ιδιαίτερος φωτισμός και η καθάρια  του φωνή, κάνουν τα μάτια των θεατών να φύγουν πίσω από την σκηνή.

Αλλά για να ακριβολογώ, κάνει κάτι πιό μαγικό: μεταφέρει τους θεατές στο παρελθόν, χωρίς την αγωνία των χωροχρονικών Συμπληγάδων.

Είναι νεκρός ο Δαρείος; Τον σκότωσε η υπερβολή στα σκαλοπάτια του μέτρου.

Και τώρα γιατί θρηνεί; 

"Γιατί οι θεοί του σκοταδιού

Θέλουν εκεί να μας κρατούν"

Όπως ο ίδιος λέει. Και συνεχίζει :

"Θέλουν εκεί να μας κρατούν

Μα εγώ κ' η  θέλησή μου

Με υπέρκοσμη προσπάθεια

Τους νεκρονόμους πείσαμε

Και νά'μαι".

Τί θέλει ο Δαρείος;

Τί θέλει ένα φάντασμα, ανάμεσα στους ζωντανούς;

Μπορεί να είναι εύκολη η απάντηση, αλλά πρέπει να απαντηθεί το σύμβολο, που βάζει πίσω από την σκιά ο Λουκάς Θάνος.

Θεατή μου, άκου την λύρα του Ψαραντώνη και πες μου, ποιός είναι το φάντασμα και ποιός ο ζωντανός;

Οι πράξεις πίσω απ' τις σκιές που σμιλεύουν την Ιστορία, δείχνουν τα μονοπάτια που ζουν οι ζωντανές κοινωνίες, αφήνοντας πίσω τις πόρτες του Κωκυτού και του Πυριφλεγέθοντα.

Ο Χορός, τρεις γυναίκες, σχηματίζουν μία ηχολόγχη, με αιχμή τον Ξέρξη.

Αυτή η ηχολόγχη είναι στραμένη προς τους θεατές.

Όχι, δεν θέλει να πληγώσει, θέλει να ανοίξει φλέβα νερού, για να εξαγνιστεί ο Ξέρξης.

Ο Κωνσταντίνος Μάρκελος, είναι το διπλό πρόσωπο του έργου.

Αγγελειοφόρος και Ξέρξης περνάει από  την πληροφόρηση της  βασίλισσας στον εξαγνισμό, παρασέρνοντας μαζί του στον αόρατο βωμό τις ζωντανές κερκίδες των ψυχών.

Είναι ο λειτουργός της κάθαρσης.

Μα όλοι μαζί οι ηθοποιοί δημιουργούν μία γεφύρωση ανάμεσα στην μιλιταριστική ύβρι του  αρχαίου ΝΑΤΟ και την λύτρωση.

Βάσω Μορφιουδάκη. Χαρά Γεωργάτου. Χρήστος Θάνος. Σταύρος Σιόλας. Κωνσταντίνος Μάρκελος. Ειρήνη Λαμπράκη.

Μία αδόμητη, για τα συμβατικά σχεδιαγράμματα φωνή, συγκλονίζει τους Βράχους του Βύρωνα. 

Ένα "Ωχ", δονεί την ατμόσφαιρα και ο Ξέρξης, σκίζοντας το δέρμα της περηφάνιας του, βγάζει τα σωθικά του στη Σελήνη, για να τα εξαγνίσει για την Ύβρι στον Σύμπαν.

Φωτογραφία Στέφανος Σάμιος

Η λύρα και ο Χορός δονούν την σκηνή

"Ν' ακούσει όλη η πόλη αααχ" ...

Ποιά είναι αυτή η πόλη;  Η Περσία,  που έχει παρελθόν, παρόν και μέλλον, όσο ο Ξέρξης μονάρχης δεν συντρίβει το υπέρτατο Εγώ και την αλαζονεία και συνεχίζει, όπως λέει ο Χορός :

"Σε οδηγώ με γοερό 

Θρήνο

Θρηνώνας"

Βράδυ, 19 Ιουλίου. 

Δεν υπάρχει χρόνος, το δρώμενο τέλειωσε.

Θεατή μου, τέλειωσε;

Η αρχαία σκηνή αναδύει τους ήχους,  την ώρα που τα φωτοσκαριά των αόριστων τριών πλοίων διαπερνώνται από το κοσμικό φως και την λύρα του Ψαραντώνη.

Οι ιερονόμοι του λόγου και της παράστασης, αποχωρούν μαζί με τον κόσμο.

Μα, κοίτα!

Στη σκηνή παραμένει ο ζωντανός ο λόγος του Δαρείου, που μιλάει για τον γιό του :

"Η άμυαλη νιότη η απερίσκεπτη του γιού μου

Πίστεψε δούλο του θα κάνει

Τον ιερό πορθμό της Έλλης

Δαμάζοντάς τον με δεσμά

Τη φυσική ροή της φύσης

Δεν την δαμάζουν αλυσίδες"

Ο Αισχύλος και ο Λουκάς αποσύρονται κρατώντας τα άρρητα σύμβολα μακριά από τα μάτια αδαών σκιών. 

Ναι, εδώ αρχίζει το πραγματικό μυστήριο.

Τα βράχια του Βύρωνα φωνάζουν :

"Άλαδαι μύσται"

Μα κάθε φορά, κοίτα πίσω...

Κοίταξε πίσω σου : οι Πέρσες.

Και κάτω από τα πόδια σου ο πλούτος της γης σου.

Ο Αισχύλος έχει δώσει την εντολή : 

Σώμα με σώμα.

Αν ψάξεις τα όπλα, θα τα βρεις στις νότες του Ψαραντώνη και στην οπτική του Λουκά Θάνου.

ΕΞΑΓΝΙΣΜΟΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΑΜΙΟΣ

Γιατί αυτό δεν ήταν μία παράσταση με μέτρα και νόμους. Ήταν η δικιά σου  χοροχρονική σκηνή, που ζητάει την πρακτική σου, όπως η διψασμένη γη το ύδωρ.

Και μην ξεχνάς τα λόγια του Χορού :

"Χτυπούν αλύπητα οι θεοί"

Μα όχι, όπως λέει παρακάτω : 

"Το γένος των Περσών"

Παρά την υπερβολή και την υπεροψία.

Καληνύχτα......

Αυτός ο Ιούλιος, θεατή μου, γεννήθηκε για να ενωθεί εξαγνιστικά με το δικό σου Σύμπαν. 

Μη μείνεις στην μαγεία, γιατί ο Δαρείος και οι  Πέρσες δεν είναι σκηνικά φαντάσματα μιάς αρχαίας σκηνής...

Κοίτα  πίσω  σου... κοίτα μπροστά σου...

Το ξαναγράφω:  "Χτυπούν αλύπητα οι θεοί"

Σωτήρης Μπότας 2\8\2017....